Tazminat Hukuku 

4857 sayılı iş kanunu, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu, 6098 sayılı borçlar kanunu ve 5684 sayılı Sigortacılık kanunu ve diğer kanunlar tazminat hukuku dayanağını oluştururlar.

Tazminat hukuku, kişilerin maddi ve manevi zararlarını gidermeyi amaçlar. 

Tazminat Hukuku Neleri Kapsar?

Uygulamada tazminat hukuku iki kısımda değerlendirilir. Maddi ve manevi tazminat hukuku, tazminat hukukunun temellerini oluşturur. 

Maddi tazminat hukuku aşağıdaki davaların açılmasına imkan sağlar: 

• Ölüm,

• Ağır yaralanma,

• Destekten yoksun kalma,

• İş görememe.

Manevi tazminat hukukunda kişilerin suç teşkil eden eylemlerden dolayı manevi acı çekmesi söz konusudur. 

Tazminat Davaları Nelerdir?

Tazminat davası, maddi ve manevi olmak üzere iki kısımda değerlendirilir. Ayrıca tazminat davaları aşağıdaki alt kollara ayrılır: 

• Haksız gözaltı durumlarında açılan davalar,

• Kıdem tazminatı davaları,

• Boşanma davalardan kaynaklanan tazminat davaları,

• Meslek hastalıklarından kaynaklanan davalar,

• İş kazaları sonucu ölüm ya da ağır yaralanma durumlarında açılan tazminat davaları,

• Trafik kazaları sonucunda ölüm ya da ağır yaralanma sonucu açılan tazminat davaları,

• İş güvencesinden kaynaklanan tazminat davaları,

• Kişilik haklarının korunması kapsamında açılan tazminat davaları,

• Malpraktis (doktor hatasından kaynaklanan durumlar) dolayısıyla açılan tazminat davaları.

Yukarıda sayılan davalar aynı zamanda maddi tazminat kalemleri olarak da değerlendirilebilir.

Manevi Tazminat Davası Neden Açılır?

Suç teşkil eden eylemlerden dolayı kişilerin psikolojilerinde kalıcı ya da geçici olumsuz etkiler meydana gelebilir. Bu etkiler iş görememe ve diğer olumsuz durumlara yol açabilir. Bu zararın tazmini için de manevi tazminat davaları açılır. 

Borçlar kanunu 56 ve 58. Maddelerine göre manevi tazminat davası açabilmek için: 

• Kişi ya da kişilerin bedensel bütünlüğü zarar görmüş olmalıdır. 

• Kişi ya da kişiler bedensel olarak ağır zararlara uğramış olmalıdır. 

• Haksız fiiller sonucunda kişi iş göremez hale gelmelidir.

Tazminat Davaları Hangi Durumlarda Açılır?

Genel olarak iş kazaları ve trafik kazaları sonunda tazminat davaları açılır. Tazminat miktarı da kazanın türüne ve sonucuna göre değişir. Ağır yaralanma, ölüm ve maddi hasar gibi durumlarda maddi ve manevi tazminat davası açılır.

İş kazalarında işverenin kusuru varsa, işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası açılır.

Trafik kazalarından kaynaklı davalarda kusur oranına bakılır. Kazanın sonucuna göre tazminat miktarı hesaplanır.

Trafik kazalarında ayrıca sigorta şirketine de dava açılabilir.

Malpraktis, doktor hatasından meydana gelen kusur olarak adlandırılır. Doktorun yaptığı operasyonlarda hatadan kaynaklanan maddi ve manevi hasarların giderilmesi amacıyla tazminat davası açılabilir. 

Sözleşme ihlallerine ülkemizde ve dünya genelinde sıklıkla rastlıyoruz. Bu gibi durumlarda sözleşmenin suretiyle birlikte, sözleşmedeki maddelerin uygulanmamasından kaynaklanan zararlar, tazminat davası açılarak giderilebilir. 

Geçimi bir kişiye bağlı olan kişi ya da kişiler, kişinin iş göremeyecek derecede hasta olması ya da ölmesi durumunda, destekten yoksun kalacaklardır. Bu durumda kişinin yoksulluğa düşme tehlikesi baş gösterecektir. Destekten yoksun kalan kişi devlete maddi ve manevi tazminat davası açabilir. 

Yukarıda sıralanan durumlarında dışında, aşağıdaki olaylardan kaynaklanan durumlar içinde tazminat davaları açılabilir. 

• İşverenin kusurundan kaynaklanan kazalar,

• Trafik kazalarından kaynaklanan durumlar,

• Karayolları kurumunun hatasından kaynaklanan durumlar,

• Hakaret suçundan kaynaklı durumlar.

Tazminat Davalarına Hangi Mahkemeler Bakar?

HMK madde 16’da tazminat davalarına bakmakla yetkili ve görevli mahkemeler açıklanmıştır. Bu maddeye göre tazminat davaları:

• Olayın gerçekleştiği bölge mahkemeleri

• Haksız fiilin meydana geldiği yer. Mesela haksız fiil İstanbul’da meydana gelmişse, bu yerde dava açılır. Ya da haksız fiil İstanbul ilinde gerçekleşmiş ancak zarar İzmir ilinde oluşmuştur. Bu durumda İzmir ilinde de dava açılabilir. 

• Zarara uğrayan kişinin başka bir ilde yaşaması durumunda, zarara uğraya kişinin bulunduğu ildeki mahkemelere dava açılabilir.

Tazminat Davaları Ne Kadar Sürer?

Ortalama olarak 425 gün süren tazminat davaları vardır. Ağır yaralanma ve ölümle sonuçlanan durumlar için açılan tazminat davaları biraz daha uzun sürebilir. Çünkü olayın araştırılması, tanıkların dinlenmesi, bilirkişi raporları, savcının iddianameyi hazırlaması gibi unsurlar, davanın uzamasına neden olabilir. 

İş mahkemeleri ortalama olarak 6 ay ile 1.5 yıl süre içerisinde tamamlanır. Aslında iş davaları kanuna göre 6 ay içinde sonuçlanmak zorundadır. Ancak uygulamada bu sürelerde davanın tamamlanması imkansızdır. 

Tazminat hukukunun dayanaklarından birisi olan borçlar kanunu hakkında, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6098.pdf bağlantısından detaylı bilgi alabilirsiniz.